Συνοπτική Ιστορία Ν.Έβρου

Ο Νομός ‘Εβρου, διασχίζεται σε όλο το μήκος του από το ομώνυμο ποτάμι που στην αρχαιότητα λέγοταν Ρόμβος. Ο γιος του μυθικού βασιλιά της Θράκης Κασσάνδρου, Έβρος κίνησε την οργή της μητριά του γιατί δεν ανταποκρίθηκε στον έρωτά της. Όταν αυτή τον κατηγόρησε στον πατέρα του, έπεσε στον ποταμό Ρόμβο και πνίγηκε. Έτσι ο ποταμός πήρε το όνομα Έβρος και από αυτόν και ο Νομός Έβρου.
Η περιοχή του Νομού Έβρου, κατοικείται από την παλαιολιθική εποχή συνεχώς μέχρι σήμερα. Τα πρώτα ίχνη ζωής, έχουν βρεθεί στην περιοχή Ορμενίου και είναι παλαιοντολογικά ευρήματα από μαστόδοντα. Νοτιότερα κοντά στα χωριά Ρίζια και Κέραμος, βρέθηκαν λίθινα εργαλεία της Μέσης Παλαιολιθικής Εποχής [10.000 – 7.000 π.Χ.], από πυριτόλιθο [τσακμακόπετρα]. Από την Νεολιθική Εποχή έχουν αποκαλυφθεί οικισμοί στο σπήλαιο Μάκρης και στο Μικρό Βουνί της Σαμοθράκης, το οποίο κατοικήθηκε συνεχώς μέχρι την εποχή του χαλκού, οπότε ήρθε σε επαφή με του Μινωίτες της Κρήτης, όπως φαίνεται από ορισμένα ευρήματα.
Από τα Ομηρικά Έπη, συνάγεται ότι οι κάτοικοι των παραλίων του Έβρου, είχαν επαφές και συμμαχικές σχέσεις με το κράτος της Τροίας από την περιοχή τους δε ξεκίνησε ο βασιλιάς των Θρακών Ρήσσος σε βοήθεια των Τρώων. Η ανάμνησή του θα μείνει ως ποτάμιος θεός Ροϊτης ή ως θεοποιημένος ήρωας σε εκατοντάδες ανάγλυφα σε όλο το θρακικό χώρο γνωστό ως “Θράκας Ιππέας”.

Θράκας Ιππέας, βρίσκεται αριστερά στην είσοδο του

Θράκας Ιππέας, βρίσκεται αριστερά στην είσοδο του

Είναι η εποχή που θρακικά φύλα έχουν εγκατασταθεί στη Θράκη και κατασκευάζουν οχυρωμένες ακροπόλεις. Στο χώρο του Ν. Έβρου κατοικούν οι Κίονες, στην παραλία μεταξύ Έβρου και Βιστωνίδας λίμνης, αφήνοντας ίχνη της παρουσίας στους χώρους λατρείας, στα βουνά βόρεια της Αλεξανδρούπολης [Κίρκη, Αβάντα] και οι Οδρύσες γύρω από τον ποταμό Έβρο.
Ανατολικά του ποταμού, κτίζεται η παραθαλάσσια ομηρική πόλη του Πόλτυ, η Πολτυομβρία που μετονομάζεται Αίνος. Οι κάτοικοι της ανεβαίνουν τον ποταμό Αίμο με τα καράβια τους, διενεργώντας εμπόριο με τις θρακικές φυλές του εσωτερικού.
Σύντομα οι Έλληνες άποικοι ξεκινώντας από την Σαμοθράκη, θα αποικίσουν τα θρακικά παράλια δυτικά του Έβρου δημιουργώντας τειχισμένες πόλεις που ο Ηρόδοτος αποκαλεί “Σαμοθρηικά τείλεα”. Είναι η Περαία της Σαμοθράκης με τις πόλεις [από τα Δυτικά προς τα Ανατολικά], Μεσημβρία, Ζώνη, Δρυς, Σάλη, Τέμπυρα, Χαράκωμα. Η Μεσημβρία Ζώνη έχει ήδη ανασκαφεί, ενώ η Σάλη εντοπίστηκε στη θέση της Αλεξανδρούπολης.
Παράλληλα στις όχθες του Έβρου, οικοδομούνται μια σειρά από μικρές πολιτείες οι οποίες αποβαίνουν σιγά-σιγά βάσεις για την προσπέλαση στο εσωτερικό της χώρας. Ίχνη τους έχουν επισημανθεί στο Δερβένι, Κορνοφωλιά, στο Διδυμότειχο και στην Αλεξανδρούπολη. Από τις πόλεις αυτές οι Έλληνες των αποικιών έρχονται σε επαφή με τους κατοίκους των θρακικών βασιλειών και δημιουργούν πολλές οικονομικές, πολιτικές και πολιτιστικές συναλλαγές.
Στα τέλη του 5ου π.Χ. αιώνα, οι Πέρσες εκστρατεύοντας στη Σκυθία περνούν από την Θράκη και ιδρύουν στις εκβολές του ποταμού Έβρου, βάση με ισχυρό Φρούριο και πολλές εγκαταστάσεις. Είναι ο ξακουστός Δορίσκος όπου την Άνοιξη του 480 π.Χ., ο Ξέρξης εκστρατεύοντας στην Ελλάδα έκανε την καταμέτρηση των στρατευμάτων του, όπως αφηγείται ο πατέρας της Ιστορίας Ηρόδοτος. Ο Δορίσκος θα αποτελέσει αργότερα πεδίο συγκρούσεων μεταξύ Περσών και Ελλήνων μέχρις ότου πέσει στα χέρια των Αθηναίων. Αργότερα θα καταληφθεί από τον Φίλιππο της Μακεδονίας και θα αποτελέσει μία από τις βάσεις της εκστρατείας του Μ. Αλεξάνδρου προς την Ασία.
Την ίδια εποχή η Σαμοθράκη με τα ιερά όπου λατρεύονται οι “Μεγάλοι Θεοί” και τελούνται τα “Καβείρια Μυστήρια”, αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα κέντρα λατρείας του Ελληνικού, του Ελληνιστικού μετά και του Ρωμαϊκού αργότερα κόσμου. Κατάλοιπο της Μακεδονικής εποχής ο Μακεδονικός τάφος στο Ελαφοχώρι Διδυμοτείχου.
Το Ρωμαϊκό κράτος που ολοκληρώνει την ενσωμάτωση της Θράκης το 46 μ.Χ., δίνει ιδιαίτερη σημασία στην περιοχή του Έβρου. Από τον αυτοκράτορα Τραϊνό [98-117 μ.Χ.], ιδρύονται οι πόλεις Τραϊνούπολη και Πλωτινούπολη, ενώ ένας μεγάλος οδικός άξονας κατασκευάζεται και περνά από την περιοχή, η Εγνατία Οδός.
Μετά την μεταφορά της πρωτεύουσας του Ρωμαϊκού κράτους από τη Ρώμη στην Κωνσταντινούπολη, η αυτοκρατορία εξελίσσεται από Ρωμαϊκή σε Βυζαντινή και η περιοχή του Έβρου, όπως και όλη η Θράκη αποχτά περισσότερη σπουδαιότητα. Ο Ιουστινιανός θωρακίζει την περιοχή με πολλά φρούρια. Κατάλοιπά τους διατηρούνται μέχρι σήμερα, όπως το κάστρο Ισγίπερα-Γκίμπερνα στη Δαδιά και τα κάστρα Ποταμού και ‘Αβαντα. Η Τραϊνούπολη ευημερεί και πλάι στην Πλωτινούπολη αναδεικνύεται το Διδυμότειχο. Τραϊνούπολη, Διδυμότειχο και Μάκρη [που άρχισε να αναπτύσσεται], γίνονται έδρες Μητροπολιτών και επισκόπων.
Από τον 7ο μ.Χ. αιώνα, αρχίζουν στη Θράκη επιδρομές των Βουλγάρων. Έναν αιώνα μετά καταστρέφουν την Πλωτινούπολη. Στη θέση της αναδεικνύεται το Διδυμότειχο. Η περιοχή του Έβρου θα ηρεμήσει μετά την κατατρόπωση των Βουλγάρων από τον Βασιλειο Β τον Βουλγαροκτόνο.
Το 1151-52 ένας Βυζαντινός πρίγκιπας ο Ισαάκιος Κομνηνός, γιος του Αλεξίου Α’ του Κομνηνού ιδρύει το μοναστήρι της Παναγίας της Κοσμοσώτειρας στη θέση Βηρός. Με τα χρόνια γύρω του θα αναπτυχθεί μια ολόκληρη πόλη οι σημερινές Φέρες.
Μετά μισό αιώνα η Θράκη και ο Έβρος πέφτουν στην κυριαρχία των Φράγκων της 4ης Σταυροφορίας [1204]. Θα απελευθερωθεί το 1261. Το 1341 ο διεκδικητής του Βυζαντινού θρόνου Ιωάννης Καντακουζηνός, στέφεται αυτοκράτορας στο Διδυμότειχο ως Ιωάννης Στ’. Ο εμφύλιος πόλεμος φέρνει τους Τούρκους στη Θράκη. Το Διδυμότειχο θα πέσει στα χέρια τους το 1361.