Νομός Ροδόπης
Ιστορία Κομοτηνής
Η πρώτη ιστορική αναφορά για την Κομοτηνή φαίνεται να έχει τις ρίζες της στα χρόνια του βυζαντινού αυτοκράτορα Ιωάννη ΣΤ Καντακουζηνού, με το όνομα Κουμουτζηνά.Η ιστορία της ξεκινάει από τα τελευταία χρόνια του Βυζαντίου. Τότε η Θράκη ήταν διάσπαρτη με οχυρά κατά μήκος της Εγνατίας Οδού. Ανάμεσα σ’αυτά ήταν και ένα που αποτέλεσε τον πυρήνα μιας μικρής πόλης, των Κουμουτζηνών ή Γκιουμουλτζίνας ή Κομοτηνής. Το φρούριο αυτό χρονολογείται από τα τέλη του 4ου μ.Χ. αιώνα, στην εποχή του Αυτοκράτορα Θεοδοσίου. Ήταν ασήμαντο φρούριο, που το 1207 ύστερα από την επιδρομή του τσάρου της Βουλγαρίας Σκυλογιάννη, αποτέλεσε καταφύγιο προσφύγων από τα γύρω φρούρια που καταστράφηκαν. Ο πληθυσμός από τότε αυξανόταν συνεχώς. Στις αρχές του 14ου αιώνα έγινε πόλη.
1348: Πρώτη εισβολή των Οθωμανών Τούρκων στη Θράκη. Κατέλαβαν σημαντικές πόλεις, ηττήθηκαν, όμως, από τον αυτοκρατορικό στρατό και αποσύρθηκαν.
1361: Ο σουλτάνος Μουράτ Α? κατέλαβε το Διδυμότειχο και την Αδριανούπολη.
1371: Δέκα χρόνια μετά ο αρνησίθρησκος (ελληνικής καταγωγής) στρατηγός των Τούρκων Γαζή Εβρενός Μπέη κατέλαβε την Κομοτηνή και τη Δυτική Θράκη.
Η πόλη τότε ονομάστηκε Γκιουμουλτζήνα. Από τότε αρχίζει η μακρόχρονη περίοδος της Τουρκοκρατίας στη Θράκη.
Παρακάτω θα δούμε μερικά από τα αξιοθέατα της πόλης της Κομοτηνής αλλά και ολόκληρου του νομού Ροδόπης.
ΤΟ ΦΡΟΥΡΙΟ KAI TO ΒΥΖΑΝΤΙΝΟ ΤΕΙΧΟΣ
Το μεγαλύτερο και αρχαιότερο μνημείο της πόλης. Χτίστηκε περί τον 4ο αι. μ. Χ. για λόγους οικονομικό-στρατιωτικούς μια και από εδώ περνούσε η Εγνατία οδός. Την πόλη της Κομοτηνής περιτείχισε ο αυτοκράτορας Θεοδόσιος Α’ (379 – 395 μ.Χ.) επειδή κρίθηκε ως σημείο στρατηγικής σημασίας. Από εδώ περνούσε η Εγνατία Οδός και για στρατιωτικο-οικονομικούς λόγους η πόλη οχυρώθηκε με τείχος, κτισμένο με λίθους και ισχυρά κεραμοκονία. Οριζόντιες στρώσεις τεσσάρων βησάλων ενισχύουν την συνοχή του. Η πρώτη απέχει από το σημερινό έδαφος περίπου 1μ., ενώ η επόμενη επαναλαμβάνεται μετά το 2μ. Είχε συνολικά δεκαέξι πύργους, από τους οποίους οι δώδεκα ήταν ορθογωνικοί και οι τέσσερις κυκλικοί στις γωνίες του. Το ύψος του έφτανε στα 9,60μ. Είχε δυο κύριες εισόδους στην ΝΔ και την ΝΑ πλευρά, ενώ υπήρχαν και δυο μικρότερες. Με την πάροδο των αιώνων και την καταστροφή των γειτονικών οικισμών, χάρη στην προστασία που πρόσφερε, έγινε πόλος έλξης για τους πληθυσμούς της περιοχής.Το τείχος έμεινε ανέπαφο ως το 1363. Οι τούρκοι, κατά την διάρκεια των εισβολών τους, κατέστρεψαν ένα μέρος του κάστρου και έχτισαν με τις πέτρες του τζαμιά. Το καταστροφικό έργο συνέχισαν οι Βούλγαροι, οι οποίοι το 1910 κατεδάφισαν τους πύργους και ένα μεγάλο μέρος του τείχους που είχε απομείνει. Σήμερα παραμένει ένα παραμελημένο μνημείο, θύμηση του ένδοξου παρελθόντος της πόλης.
ΠΥΡΓΟΣ ΤΟΥ ΩΡΟΛΟΓΙΟΥ
Στο κέντρο της πόλης δεσπόζει ο Πύργος του Ωρολογίου που χτίστηκε στα 1884, την εποχή του Σουλτάνου Αμπντούλ Χαμίτ. Στην δεκαετία του 1950 έγιναν αρχιτεκτονικές επεμβάσεις και πήρε την σημερινή του μορφή.
ΠΤΩΧΟΚΟΜΕΙΟ (ΙΜΑΡΕΤ)
Αξιόλογο κτίσμα με ιστορική και αρχιτεκτονική αξία, που βρίσκεται στα δυτικά της οδού Φιλικής Εταιρείας. Σύμφωνα με παλιά τοπική παράδοση στο σημείο αυτό υπήρχε ναός της Αγίας Σοφίας, που πιθανότατα ταυτίζεται με το μετόχι της Σιμωνόπετρας του Αγίου Όρους, το οποίο μνημονεύεται στο χρυσόβουλο του Σέρβου ηγεμόνα Ιωάννη Ούγγλεση (1370).Φαίνεται ότι τμήματα του ναού ενσωματώθηκαν στο κτίσμα του Ιμαρέτ (Πτωχοκομείο) που ίδρυσε στην Κομοτηνή ο πορθητής της, εξισλαμισμένος χριστιανός, Γαζί Εβρενός Μπέη (1363). Μάλλον πρόκειται για έργο των Ελλήνων χτιστών. Η λειτουργία του Ιμαρέτ συνεχίστηκε μέχρι το 1913.Σήμερα ανήκει στην Ιερά Μητρόπολη Μαρώνειας και Κομοτηνής με μέριμνα της οποίας εκτελέστηκαν εργασίες αναστήλωσης, ανάδειξης και αξιοποίησης του μνημείου, καθώς και διαμόρφωσης του περιβάλλοντος χώρου. Μετά την ολοκλήρωσή στεγάστηκε σ? αυτό το Εκκλησιαστικό Μουσείο της πόλης.
ΝΑΟΣ ΚΟΙΜΗΣΕΩΣ ΤΗΣ ΘΕΟΤΟΚΟΥ
Βρίσκεται στο εσωτερικό του φρουρίου στην ανατολική του πλευρά. Είναι τετράκλιτος με νάρθηκα, ξυλόστεγος και το δάπεδό του βρίσκεται σε χαμηλότερο επίπεδο από αυτό του γύρο χώρου. Χτίστηκε την εποχή της τουρκοκρατίας (1800) πάνω στα θεμέλια βυζαντινού ναού, για το οποίο έχουμε αναφορά στα 1548 από τον περιηγητή Pierre Belon. Ο ναός στην σημερινή του μορφή είναι αναστηλωμένος και έχει κηρυχθεί ιστορικό διατηρητέο μνημείο.Σημαντική από καλλιτεχνική άποψη είναι η θαυματουργή εικόνα της Παναγίας, που μπορεί να χρονολογηθεί μεταξύ 15ου και 16ου αιώνα. Το περίτεχνο τέμπλο με το δαντελωτό διάκοσμο ακολουθεί την ηπειρωτική σχολή. Ακόμη αξιόλογα έργα των αρχών του 19ου αιώνα αποτελούν ο δεσποτικός θρόνος και ο άμβωνας.
ΕΣΚΙ ΤΖΑΜΙ
Το Εσκί τζαμί (μετ. παλιό τζαμί) είναι το μεγαλύτερο και κατασκευάσθηκε στην Κομοτηνή επί οθωμανικής αυτοκρατορίας το 1608. Είναι το μοναδικό μεγάλο τέμενος που έχει ο μιναρές του δύο σερεφέδες (μετ. εξώστες) , δύο μπαλκονάκια μαρμαρόγλυπτα όπου κατά την παράδοση βγαίνει ο χότζας για την προσευχή. Η τεχνολογία τώρα έχει αντικαταστήσει το ζωντανό κάλεσμα με κασέτα όπου ακούγεται από τα μεγάφωνα με την σχετική ψαλμωδία. Το τέμενος έχει ένα μεγάλο κεντρικό τρούλο για τις οροφογραφίες του οποίου κλήθηκαν ειδικοί ζωγράφοι τεμενών από την Κων/πολη. Γύρω γύρω υπάρχουν πλακάκια σε διάφορα αραβικά σχέδια που ήρθαν παραγγελία από την Κιουτάχεια είναι χειροποίητα και συμβάλλουν σ? ένα αισθητικό αποτέλεσμα που επιτυγχάνεται σε όλα τα τεμένη.Τα ξύλινα μέρη όπου ο θεολόγος ιεροκήρυκας βγάζει το λόγο μετά την προσευχή έγιναν κι αυτά ακολουθώντας τον εκμοντερνισμό που υπάρχει, χτιστά κι επενδεδυμένα με πλακάκια. Το φως μπαίνει από δεκάδες παράθυρα σε δέσμες χρωμάτων που δημιουργούν τα βιτρώ που υπάρχουν, ενώ στο επάνω μέρος είναι ο γυναικωνίτης.
ΤΟ ΣΠΗΛΑΙΟ ΤΗΣ ΜΑΡΩΝΕΙΑΣ
Βρίσκεται λίγο πριν τη Μαρώνεια σε λόφο με ασβεστολιθική σύσταση.Η περιήγηση στους ανηφορικούς ή με κατακόρυφες καταβάσεις διαδρόμους είναι δυσχερής ή και αδύνατη χωρίς τον κατάλληλο εξοπλισμό και την καθοδήγηση κάποιου που να ξέρει το σπήλαιο.Το σπήλαιο αποτελεί σημαντικό μνημείο του νομού, τόσο από άποψη κάλΛους, όσο και από την άποψη του αρχαιολογικού ενδιαφέροντος. Μεγάλες αίθουσες στολισμένες με πανέμορφους σταλακτίτες και σταλαγμίτες αφήνουν έκθαμβο τον επισκέπτη για την ποικιλία των χρωμάτων και των σχεδίων τους.
ΣΠΗΛΑΙΑ ΤΗΣ ΣΤΡΥΜΗΣ
Στους βορειοανατολικούς πρόποδες του Ισμάρου, περί τα 500 μέτρα από το χωριό Στρύμη προς τη Διώνη, ο χωματόδρομος στη δεξιά μεριά του δρόμου οδηγεί σε μία σχετικά μεγάλη χαράδρα, ανάμεσα σε ψηλούς βράχους, γνωστή από παλιά ως χαράδρα των Άγριων Θηρίων.Στο ύψος των επιβλητικών βράχων που την περικλείουν διακρίνονται τα σκοτεινά στόμια σπηλαίων σε διάφορα μεγέθη, τα οποία ως φυσικά καταφύγια κατοικήθηκαν από τη νεολιθική εποχή, όπως μαρτυρούν τα ευρήματα που εκτίθενται στο Αρχαιολογικό Μουσείο Κομοτηνής.
ΤΑΦΟΣ ΤΩΝ ΣΥΜΒΟΛΩΝ
Σε απόσταση 600 μέτρων βορεία του χωριού Σύμβολα, στη δεξιά πλευρά του χωματόδρομου που οδηγεί σε χαράδρα και στο εσωτερικό της Ροδόπης, ανακαλύφθηκε αρχαιοελληνικός τάφος του τέλους του 4ου – αρχών 3ου αιώνα π.Χ., χτισμένος από κιτρινωπό πωρόλιθο με δρόμο, προθάλαμο και κυρίως θάλαμο. Ο τοίχος του στολιζόταν με χρωματιστά σχέδια, υπολείμματα των οποίων διατηρούνται στις παραστάδες και τα υπέρθυρα των εισόδων.
Στην ίδια περιοχή, σύμφωνα με τις υπάρχουσες ενδείξεις, υπάρχουν και άλλοι τάφοι που φτάνουν χρονολογικά έως τη βυζαντινή εποχή και υποδηλώνουν την παρουσία κάποιου άγνωστου μέχρι στιγμής οικισμού.
ΝΑΟΣ ΤΟΥ ΠΟΛΥΑΝΘΟΥ
Στα δυτικά του Πολυάνθου, σε απόσταση 1 χλμ. δεξιά του δρόμου, αποκαλύφθηκε ο ναός που χρονολογείται μεταξύ των πρώτων χριστιανικών χρόνων και της μεσοβυζαντινής περιόδου. Είναι τρίκλητος, με νάρθηκα και τετράπλευρο μικρό προς βορρά πρόκτισμα. Η παρουσία του στο σημείο εκείνο, όπως το νεκροταφείο και το κάστρο στην κορυφή του υπερκείμενου λόφου, μαρτυρούν την ύπαρξη οικισμού.
ΒΥΖΑΝΤΙΝΟ ΦΡΟΥΡΙΟ ΝΥΜΦΑΙΑΣ
Βρίσκεται στα Β. της Κομοτηνής, στο 11ο χλμ. της διαδρομής Κομοτηνής – παλαιό τελωνείο Νυμφαίας, μετά το αισθητικό δάσος. Χτίστηκε στη νότια έξοδο της φυσικής διόδου, που σχηματίζεται μέσα στον ορεινό όγκο της Ροδόπης και ενώνει την πεδιάδα της Κομοτηνής με την κοιλάδα του Άρδα και στη συνέχεια με αυτήν της Φιλιππούπολης. Οι υπερασπιστές του είχαν τη δυνατότητα να ελέγχουν οπτικά ένα μεγάλο μέρος του πεδινού χώρου, την Εγνατία οδό, έως και τις ακτές που βρέχονται από το Θρακικό πέλαγος.
Σώζεται τμήμα του φρουρίου, στη νότια πλευρά κυρίως όπου το ύψος σε κάποιο σημείο ξεπερνά τα 6 μέτρα. Συστηματική ανασκαφή δεν έχει γίνει ως τις μέρες μας.
ΜΟΝΑΣΤΗΡΙΑΚΌ ΣΥΓΚΡΟΤΗΜΑ ΠΑΠΙΚΙΟΥ ΟΡΟΥΣ
Το Παπίκιον Όρος, πολύ σπουδαίο Βυζαντινό κέντρο μοναχισμού, οργανωμένο σύμφωνα με το πρότυπο του Άθω, που βρίσκεται στα Β.Δ. του νομού, σε απόσταση περίπου 20 χλμ. από την Κομοτηνή, στην περιοχή των χωριών Ληνός, Πολύανθος, Σώστης, Κερασιά. Στο Παπίκιον, που αναφέρεται για πρώτη φορά σε ένα μοναστηριακό τυπικό του1083 και διατηρήθηκε ακμαίο ως τον 15ο αιώνα και την τουρκική κατάκτηση, υπήρχαν μία σειρά από μονές, όπως της Παναγίας της Τζεντζελουκιώτισσας , του Αγίου Γεωργίου,τα ονόματα των οποίων μαρτυπούνται από τις πηγές.Οι θέσεις αρκετών από τα μοναστήρια αυτά έχουν εντοπισθεί κοντά στα χωριά Σώστης,Ληνός και Πολύανθος.Κοντά στην Κερασιά έχουν ανασκαφεί τα ερείπια μονόχωρου βυζαντινού ναού,11ου αιώνα, με μαρμαροθετημένο δάπεδο και κομψά μαρμάρινα αρχιτεκτονικά μέλη, που μαρτυρούν σχέσεις με την Κωνσταντινούπολη.
ΜΑΡΩΝΕΙΑ
Τα ερείπια της αρχαίας πόλης της Μαρώνειας ανασκάπτονται συστηματικά από το 1969.Σε σημαντική έκταση έχει ερευνηθεί το τείχος της πόλης, που έχει σχήμα περίπου ορθογώνειο,περίμετρο 10,5 χλμ. και φτάνει από την υψηλότερη κορυφή του Ίσμαρου, όπου βρίσκεται η ακρόπολη (στα βόρεια)ως τη θάλασσα (στα νότεια),περικλείοντας μια πολύ μεγάλη έκταση, μέρος της οποίας θα είχε μείνει άκτιστο και θα χρησίμευε σαν καταφύγιο των γύρω πληθυσμών σε περίπτωση ανάγκης.Χτισμένο με λαξευμένες πέτρες, σύμφωνα με το ισοδομικό σύστημα,σώζεται σήμερα σε μερικά σημεία σε ύψος 2 μ. και φαίνονται πολλοί από τους ορθογώνιους και ημικυκλικούς πύργους του, όμως ο 1880, όταν το ε?ιχε επισκεφθεί ο Γάλλος αρχαιολόγος S. Reinach, μερικά τμήματά του έφταναν το ύψος των 12 μέτρων.Η επιβλητική οχήρωση της πόλης είναι μάλλον έργο του 4ου προχριστιανικού αιώνα.Στα ίδια χρόνια πρέπει να κατασκευάστηκε το τεχνητό λιμάνι και το μοναδικό ως τώρα γνωστό ιερό, που περιλαμβάνει ναό με σικό και πλατύ πρόδομο και δύο άλλα βοηθητικά οικοδομήματα και ανήκε πιθανότατα στο Διόνυσο.Λίγο νεότερο είναι το θέατρο, που είχε λίθινα εδώλια, πιθανόν δύο διαζώματα με 9 κερκίδες και χωρητικότητα 5000-6000 θεατών.Στα Ρωμαϊκά Χρόνια το θέατρο επισκευάστηκε και απέκτησε λίθινα θωράκια για να μπορεί να χρησιμοποιείται σε θηριομαχίες.Στη θέση τουσ σώζονται ακόμα 3 σειρές εδωλίων και τμήμα τησ σκηνής.Μια ιδέα για την πολυτελή ζωή στην ελληνιστική Μαρώνεια μας δίνει ένα σπίτι του 4ου αιώνα με συνολικό εμβαδόν 450τ.μ.,περιστύλιο και δεύτερη πλακοστρωμένη αυλή και ψηφιδωτό δάπεδο στον ανδρώνα.Πολύ καλά διατηρημένη είναι η μνημειακή διπλή πύλη με τα τρία τοξωτά ανοίγματα σε κάθα πλευρά που βρίσκεται κοντά στο λιμάνι και πιθανότατα στην αγορά της πόλης.Η πύλη αυτή κτίστηκε μάλλον προς τιμή του Αδριανού που επισκέφτηκε την Μαρώνεια στα 124/125 μ.Χ.
Πηγή
http://www.kom.gr/tourguide/sights/index.html
http://alex.eled.duth.gr/diga/sightseeing/index.htm
