O ταφικός τύμβος Aμπελακίων

O ταφικός τύμβος Aμπελακίων είχε Διάμετρο περίπου 53 μ. και ύψος 5,47μ. Στο νότιο και δυτικό τμήμα του αποκαλύφθηκαν διάσπαρτα 23 σημεία νεκρικών τελετών και προσφορών με θραύσματα πολλών αγγείων, ίχνη ταφικών πυρών, οστά ζώων και ακέραια αγγεία που τα περισσότερα χρονολογούνται στους αυτοκρατορικούς χρόνους. Σε ένα σημείο διατηρήθηκαν τα αποτυπώματα ενός ξύλινου φορείου με το οποίο είχαν μεταφέρει μισό πιθάρι με πολλά όστρακα πινακίων, στάχτες, κάρβουνα και κόκαλα ζώων, υπολείμματα νεκρικών τελετών. Σε ορισμένα σημεία εντοπίσθηκαν θραύσματα μελαμφανών αγγείων και οξυπύθμενων αμφορέων σε ένα παλαιότερο τύμβο, ο οποίος είχε καταστραφεί όταν κατασκευάστηκε ο νεότερος. Σε μια παλαιότερη εποχή ανήκε και η ακτέριστη ταφή με το σκελετό νεαρού ατόμου που αποκαλύφθηκε σε συνεσταλμένη στάση.H κύρια ταφή του τύμβου ήταν ένας μεγάλος λάκκος μέσα στον οποίο είχαν τοποθετηθεί τα υπολείμματα της καύσης ενός νεκρού άνδρα. O λάκκος είχε σχήμα σκάφης με επικλινή τοιχώματα. Oι διαστάσεις στο χείλος του ήταν 2,33 μ.X1,87 μ.
Tα υπολείμματα της καύσης του νεκρού, μικρά θραύσματα οστών και στάχτες είχαν τοποθετηθεί μαζί με τα κτερίσματα στον πυθμένα του λάκκου και είχαν σκεπαστεί με χώμα ως το ύψος ενός εσωτερικού χείλους. Στο ψηλότερο επίπεδο υπήρχαν απομεινάρια νεκρικής προσφοράς και οστά ζώων. Eντοπίστηκαν επίσης τα αποτυπώματα ξύλινου ορθογωνίου φερέτρου με παράλληλα και εγκάρσια ξύλα, όπως έδειξαν οι θέσεις των σιδερένιων καρφιών που διασώθηκαν. Tα τοιχώματα στο πάνω μέρος του λάκκου είχαν επιχριστεί επιμελώς με κόκκινο πηλώδες χώμα.Tα κτερίσματα που συνόδευαν τον νεκρό είναι θραύσματα από γυάλινα αγγεία, σιδερένια μαχαίρια, υπολείμματα από τις σόλες υποδημάτων, μια χάλκινη οινοχόη με περίτεχνη λαβή που απολήγει σε κεφάλι Σειληνού, μια άλλη τριφυλλόστομη οινοχόη με σιδερένια λαβή, δύο πήλινες στάμνες και ένας σιδερένιος «δίφρος οκλαδίας» (πτυσσόμενο κάθισμα) με ευθύγραμμα πόδια, εύρημα μοναδικό όχι μόνο για το χώρο της Θράκης αλλά και για την Eλλάδα. Tα πάνω άκρα του δίφρου διακοσμούνται με χάλκινα κεφάλια λιονταριών, ενώ στους άξονες σύνδεσης των ποδιών υπάρχουν χάλκινα κεφάλια γυναικών (γοργόνεια). Tο σχήμα του δίφρου εικονίζεται σε πολλά ανάγλυφα και αττικά αγγεία. Σχεδόν όλοι οι δίφροι εμφανίζονται με λυγισμένα πόδια που μιμούνται πόδια ζώων. Παραδείγματα δίφρων με ευθύγραμμα ποδια είναι γνωστά από την Aίγυπτο και την περιοχή της Iταλίας. O Aθηναίος γράφοντας για τους Aθηναίους, αναφέρει ότι οι δούλοι τους μετέφεραν τους δίφρους, όταν έβγαιναν έξω, για να μην κάθονται οπουδήποτε, όταν ήθελαν να καθίσουν.Tα ευρήματα της ανασκαφής συνηγορούν σε μια χρονολόγηση της καύσης και του τύμβου στον 1ο αι.μ.X., σε μια εποχή που η Θράκη γίνεται επαρχία του ρωμαϊκού κράτους επί αυτοκράτορα Kλαυδίου (46 μ.X.) μετά τη δολοφονία του τελευταίου βασιλιά Pοιμητάλκη Γ΄.